Dư Hữu Đức
Trong cuộc sống hiện nay, khi thành phố ngày càng đông đúc, những khu công nghiệp ngày càng được mở rộng thì mảng cây xanh, cây cảnh càng trở nên cần thiết hơn, vườn cảnh là một phần không thể thiếu trong đời sống người thành phố. Cây xanh, cây cảnh, hoa các loại (gọi chung là mảng xanh) giúp cho việc cải tạo không khí trong lành, hấp thụ khí CO2, phóng thích oxy, lọc không khí, giảm tiếng ồn… Ngoài ra, vườn cảnh còn giúp cho con người giảm “stress” sau những ngày làm việc mệt mỏi. Thông thường, người ta tạo ra một vườn cảnh để tự sắp xếp, bố trí mảng xanh sao cho phù hợp, ngăn nắp, đẹp mắt, hài hòa với nghệ thuật thiết kế phù hợp khuôn viên, vườn cảnh thành phố.
Vào khoảng 3.000 năm trước công nguyên, người Trung Hoa đã xây dựng những vườn cảnh, vườn thượng uyển xung quanh, xen kẽ cung đình của vua chúa, vương công, đại thần.
Xưa kia, tại thành phố Babylon đã có vườn cảnh treo của hoàng hậu Ximiramit. Các quốc gia như: Ai Cập, Hy Lạp cổ đã chú ý xây dựng vườn cảnh với các yếu tố: mặt nước, tượng, đá, cây cảnh, hoa các loại.
Từ thế kỷ XIII, nghệ thuật thiết kế vườn cảnh đã được phát triển khắp nơi trong các thành phố lớn, nhỏ. Năm 1929 ở Liên Xô đã xuất hiện kiểu vườn cảnh văn hóa, chỗ nghỉ ngơi cho các du khách đến tham quan thưởng ngoạn. Ngày nay, trên thế giới đã xuất hiện nhiều khuynh hướng khác nhau trong nghệ thuật thiết kế vườn cảnh trong các tòa nhà lớn, khu biệt thự thành phố.
Cần lưu ý khi thiết kế bộ môn nghệ thuật này, đó là yếu tố tâm sinh lý của đối tượng phục vụ. Nghệ thuật thiết kế vườn cảnh cho giới trẻ phải ưu tiên cho nhu cầu picnic và các hoạt động giải trí ngoài trời; nghệ thuật thiết kế vườn cảnh cho người lớn tuổi là những nơi yên tĩnh.
Xu hướng hiện nay còn có nghệ thuật thiết kế những khung cảnh nhân tạo như những vườn cổ tích, khu mang màu sắc vui nhộn để phục vụ cho nhu cầu vui chơi, trí tưởng tượng phong phú của trẻ em.
Ở Việt Nam, nghệ thuật thiết kế vườn cảnh đã có từ rất lâu, thường là vườn cảnh bên những công trình thờ cúng và vườn cảnh trong cung điện của vua chúa. Vườn cảnh Việt Nam mang phong cách mô phỏng thiên nhiên, đất nước và nền văn hóa cổ truyền Việt Nam. Nguồn nguyên liệu chính trong nghệ thuật thiết kế vườn cảnh là: mặt nước, tượng, đá, cây cảnh và hoa các loại. Mặt đất có chỗ cao thấp khác nhau tạo thành đồi, đường đi có chỗ rộng, hẹp, lúc thì quanh ven hồ, khi xuyên qua rừng cây, lúc khác lại băng qua thảm cỏ, đồi cỏ, kết hợp những chỗ nghỉ chân bên khóm trúc, mái đình. Tóm lại nghệ thuật thiết kế vườn cảnh của Việt Nam thường mô phỏng tự nhiên, tận dụng những ưu điểm của thiên nhiên, đất nước cải tạo thành những vườn cảnh đẹp.
Các yếu tố chính trong vườn cảnh ở các xí nghiệp, cơ quan, nhà tư nhân… có diện tích nhỏ hơn so với vườn cảnh thành phố. Vườn cảnh này cũng có mặt nước, tượng, đá, cây cảnh và hoa các loại phù hợp với các công trình kiến trúc nhỏ. Tuy nhiên, vườn cảnh chỉ góp phần làm tăng giá trị cho những xí nghiệp, cơ quan, ngôi nhà, làm tôn tạo cảnh quan để phục vụ cho nhu cầu thưởng ngoạn. Bố trí vườn cảnh tùy thuộc vào nghệ thuật thiết kế của khuôn viên, những ngôi nhà có mái cong mềm mại theo phong cách Châu Á nên bố trí cây cảnh theo dạng phi đối xứng và tạo cảnh bất ngờ. Với những ngôi nhà có kiến trúc Châu Âu cần bố trí cây cảnh có những đường viền, cắt tỉa cẩn thận, cây cảnh trồng ngăn nắp, hàng rào phân chia các khu vực rõ ràng, thảm cỏ bố trí theo dạng khối hình học để làm mềm đi các khối bê tông của căn nhà; nên bố trí trồng cỏ theo đường cong chung quanh khuôn viên. Khi bố trí cây cảnh cần lưu ý đến điểm nhấn, đây là điểm bố trí cây cảnh đẹp nhất để tôn tạo cảnh quan, làm cho ngôi nhà hoặc khuôn viên đẹp hơn, điểm nhấn được đặt ở mặt tiền ngôi nhà, gần đường trục chính. Điểm nhấn có thể là một ngọn đồi, một hòn non bộ, một hồ nước, thác nước hay một bồn hoa… tăng thêm vẻ đẹp như viền quanh đồi cỏ, giàn dây leo bên cạnh tường rào, ghế xích đu, đèn, đá bên mảng xanh…
Tính thẩm mỹ khi bố trí vườn cảnh khác với chủng loại cây trồng nông nghiệp, trồng để cho sản phẩm năng suất cao. Cây cảnh được trồng để cho người ta thưởng ngoạn. Vườn cảnh đẹp phải được chăm sóc, cắt tỉa công phu, màu sắc hài hòa, bên cạnh dòng sông, hồ nước có hàng liễu thướt tha, rủ bóng bên hồ sẽ tăng thêm vẻ đẹp của bờ hồ, thêm ít sen, súng trên mặt nước thì không gian hồ cảnh càng tuyệt vời hơn. Bố trí cây hoa kiểng sẽ làm tăng vẻ đẹp cho khu vườn cảnh, hợp lý thẩm mỹ là yếu tố quan trọng cho người thưởng thức.
Theo Tạp chí VNHS
Tin tức khác
