Chim bồ câu ngực đỏ, hay còn gọi là Luzon bleeding-heart, là một loài chim cực kỳ đặc biệt và thu hút sự chú ý bởi vẻ ngoài lộng lẫy và đặc trưng của nó. Loài chim này thuộc họ bồ câu, với tên khoa học là Gallicolumba luzonica, chủ yếu sinh sống ở các khu rừng mưa của đảo Luzon thuộc Philippines.
Đặc điểm nhận dạng bồ câu ngực đỏ
Chim bồ câu ngực đỏ nổi tiếng với vết đỏ thẫm hình trái tim nằm giữa lồng ngực, như thể là máu đang chảy ra từ trái tim – điều này đã tạo nên tên gọi đầy ấn tượng của chúng. Ở Công viên Thủy cầm Sylvan Heights, bồ câu tim máu Luzon là loài có kích thước trung bình. Phần thân trên có màu xám chì, nhưng do ánh kim, chúng có thể hiện ra màu tím, xanh lam hoàng gia, hoặc xanh chai dưới điều kiện ánh sáng khác nhau. Trên cánh của chúng có các đốm đen, trong khi bụng và phía dưới cánh có màu nâu hoặc nâu hạt dẻ. Chúng có cổ họng, ngực và bụng màu trắng, nhưng phần nổi bật nhất là "trái tim" màu đỏ rực ở trung tâm ngực, được bao quanh bởi màu hồng nhạt tạo ra vẻ ngoài của vết máu phai mờ.
Có một chút khác biệt giới tính; con đực thường to lớn hơn và có mảng đỏ rõ ràng hơn, trong khi ở con cái thì nó kém nổi bật hơn. Hình dáng cơ thể đặc trưng của chi này, với cơ thể tròn, đuôi ngắn và chân dài.
Ba phân loài được công nhận:
G. l. luzonica – Phân bố ở Trung và Nam Luzon cùng với Quần đảo Polillo.
G. l. rubiventris – Phân bố ở Bắc Luzon; "trái tim" tối màu và rộng hơn, bụng màu hồng nâu nhạt hơn, phía dưới đuôi màu nhạt hơn và nhỏ hơn.
G. l. griseolateralis – Phân bố ở Catanduanes; trán, đỉnh đầu, bả vai tối màu hơn, con cái có hông và phía dưới đuôi tối màu hơn nhưng ngực và bụng lại trắng hơn.
Tiếng gọi của chúng được mô tả là một tiếng cúc cu buồn bã lặp đi lặp lại kéo dài từ 1 đến 2 giây, âm thanh vừa lên vừa xuống. Chúng cũng có một tiếng gọi trình diễn 5 và 3 nốt nhạc được phát ra một cách khàn khàn.
Được biết đến với biệt danh "tim máu" bởi lớp lông đỏ nổi bật trên ngực của chúng, chúng còn được biết đến với cái tên "paloma de punalada" - bồ câu bị đâm - nhưng ngày nay thường được gọi đơn giản là "punalada". Bồ câu tim máu Luzon là loài có đặc điểm "máu" nổi bật nhất, mặc dù bồ câu tim máu Mindanao có mảng đỏ lớn hơn, nhưng bồ câu tim máu Luzon lại có màu đỏ lan xuống bụng, làm tăng thêm ấn tượng về vết máu.
Không ít khách du lịch khi tới khu bảo tồn nhìn thấy chúng liền hỏi nhân viên chăm sóc rằng: "Con chim đó bị thương à?". Và điều họ nhận lại đều là những cái lắc đầu và được bonus thêm một thông tin thú vị rằng mảng lông đó để loài bồ câu này "khoe" mà thôi.
Bồ câu ngực đỏ sống trong môi trường như thế nào?
Luzon bleeding-heart ưa chuộng những khu rừng mưa nhiệt đới ẩm ướt với sự phong phú của các loại thực vật. Chúng thường tìm kiếm thức ăn trên mặt đất, bao gồm hạt, côn trùng và các loại quả nhỏ. Sự mất mát môi trường sống do phá rừng và hoạt động nông nghiệp đã đe dọa nghiêm trọng đến nơi cư trú của chúng. Tại Philippines, việc săn bắt, bắt giữ hoặc sở hữu bồ câu tim máu Luzon là bất hợp pháp theo Đạo luật RA 9147.
Chim bồ câu ngực đỏ có tập tính sinh sản khá độc đáo. Mùa giao phối, con đực sẽ thực hiện những điệu nhảy và hành vi cầu hôn để thu hút con cái. Tổ được xây dựng bằng cành nhỏ và lá, thường nằm ở vị trí kín đáo trên cây để tránh kẻ săn mồi. Chim mẹ sẽ đẻ từ 1 đến 2 quả trứng và ấp chúng trong khoảng 2 tuần. Bố mẹ sẽ cùng nhau chăm sóc cho đến khi chim non có thể tự lập.
Do sự suy giảm môi trường sống tự nhiên và nạn săn bắt trái phép, Luzon bleeding-heart đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng. Các tổ chức bảo tồn đã được thành lập để bảo vệ loài chim này, cùng với việc thiết lập các khu bảo tồn và thực hiện các chương trình nhân giống trong điều kiện nuôi cầm. Ngoài ra, việc giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường sống tự nhiên cũng được coi là bước tiến quan trọng trong việc bảo tồn loài chim này. Chim sống trong rừng nguyên sinh hoặc thứ sinh, và có thể được tìm thấy ở độ cao lên đến 1.400 mét so với mực nước biển.
Liên Minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên đã đánh giá loài này là gần nguy cấp với số lượng đang suy giảm. Chúng đang bị đe dọa bởi sự phá hủy môi trường sống thông qua khai thác gỗ trái phép, chuyển đổi thành đất nông nghiệp qua đốt phá và khai khoáng. Bộ lông hấp dẫn của chúng khiến chúng bị bẫy bắt nhiều cho thương mại động vật hoang dã bất hợp pháp. Chúng cũng thường xuyên là phụ phẩm và bị bắt trong bẫy của những người săn gà rừng và các loài chim khác.
Chúng xuất hiện trong một số khu vực được bảo vệ như Công viên Tự nhiên Northern Sierra Madre, Công viên Tự nhiên Kalbario–Patapat, Khu Bảo tồn Rừng Angat, Công viên Tự nhiên Bulusan Volcano, Núi Makiling, Cảnh quan Bảo vệ Núi Palay-Palay–Mataas-na-Gulod và Cảnh quan Bảo vệ Quezon.
Mặc dù đã có những nỗ lực bảo tồn, nhưng việc bảo vệ chống lại sự tàn phá môi trường sống và hoạt động săn bắn vẫn còn thiếu sót nghiêm trọng, khiến những mối đe dọa này vẫn hiện hữu ngay cả trong khu vực được quy định bảo vệ.
Dù loài này được nuôi giữ và nhân giống phổ biến trong môi trường nhân tạo, tính thuần chủng về gen của những quần thể trong điều kiện cầm tù vẫn chưa được xác định, và có nguy cơ là nhiều phân loài đã phối hợp giữa chúng với nhau. Trong năm 2020, Sở thú Singapore đã chuyển 10 cá thể về tự nhiên, với kế hoạch thả chúng trở lại môi trường hoang dã tại một địa điểm không được tiết lộ. Tính đến năm 2024, chưa có thông tin cập nhật nào về tiến trình của dự án này, không rõ liệu nó đã được thực hiện hay chưa.
Khải Minh
Tin tức khác
