Ngày 22/10 tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức hội nghị công bố và lấy ý kiến tham vấn về kế hoạch triển khai Đề án giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt. Sự kiện được xem là bước khởi động quan trọng trong lộ trình chuyển đổi nông nghiệp Việt Nam theo hướng xanh, bền vững, phù hợp với cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Không chỉ là một chương trình kỹ thuật, Đề án thể hiện quyết tâm chính trị cao của ngành nông nghiệp trong việc kiến tạo nền sản xuất sinh thái, hiện đại và có khả năng hội nhập sâu với chuỗi giá trị toàn cầu.
Theo định hướng của Đề án, đến năm 2035, lĩnh vực trồng trọt phấn đấu giảm ít nhất 15% tổng lượng phát thải khí nhà kính so với năm 2020. Các giải pháp được triển khai đồng bộ từ chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp điều kiện sinh thái, áp dụng kỹ thuật tưới ngập khô xen kẽ, quản lý phân bón – thuốc bảo vệ thực vật hợp lý, đến việc tăng sử dụng vật tư có nguồn gốc sinh học. Song song, ngành nông nghiệp sẽ xây dựng nhãn hiệu “phát thải thấp” cho các sản phẩm nông nghiệp chủ lực, hướng đến hình thành thị trường hàng hóa xanh. Những hoạt động này không chỉ giúp giảm phát thải thực tế mà còn đặt nền móng cho việc hình thành và giao dịch tín chỉ carbon trong nông nghiệp – xu thế đang lan tỏa mạnh mẽ trên toàn cầu.
 |
| Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung phát biểu khai mạc Hội nghị công bố Đề án 'Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050'. - (Ảnh: nongnghiepmoitruong) |
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh Đề án được ban hành đúng thời điểm, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của ngành trồng trọt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và hội nhập sâu vào thị trường quốc tế. Mục tiêu trọng tâm là vừa bảo đảm tăng trưởng năng suất, giá trị, vừa giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới nền nông nghiệp xanh, tuần hoàn. Theo Thứ trưởng, Đề án tập trung vào sáu nhóm nhiệm vụ lớn gồm: tái cơ cấu cây trồng phù hợp điều kiện sinh thái và nhu cầu thị trường; xây dựng và áp dụng các gói kỹ thuật giảm phát thải theo chuỗi giá trị; hoàn thiện hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định (MRV) phục vụ kiểm kê khí nhà kính; triển khai các mô hình sản xuất thực hành tốt; đồng thời tạo dựng cơ chế tín chỉ carbon trong nông nghiệp nhằm thu hút đầu tư và khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia.
Tín chỉ carbon được hiểu là chứng nhận ghi nhận một đơn vị khí CO₂ được cắt giảm hoặc hấp thụ, có thể trao đổi thương mại. Trong trồng trọt, việc áp dụng mô hình canh tác thân thiện môi trường như canh tác lúa cải tiến (SRI), tưới ngập khô xen kẽ hay sản xuất hữu cơ có thể tạo ra lượng giảm phát thải đáng kể – cơ sở để xác định giá trị tín chỉ carbon. Với hơn 10 triệu ha đất trồng trọt, Việt Nam có tiềm năng lớn để trở thành quốc gia tiên phong ở châu Á phát triển tín chỉ carbon nông nghiệp, mở ra nguồn thu mới từ chính những thửa ruộng quê hương.
Ông Huỳnh Tấn Đạt – Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật – cho biết Đề án là cơ sở pháp lý quan trọng để ngành triển khai đồng bộ các mục tiêu trong giai đoạn 2025–2030, tầm nhìn đến 2050. Theo đó, đến năm 2050, 100% diện tích cây trồng chủ lực sẽ áp dụng quy trình kỹ thuật canh tác giảm phát thải, đồng thời hình thành cơ sở dữ liệu số hóa về phát thải trong trồng trọt, tích hợp với hệ thống giám sát quốc gia, và xây dựng nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho các ngành hàng nông sản chủ lực.
 |
| Ông Huỳnh Tấn Đạt - Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật công bố những mục tiêu cụ thể của Đề án “Sản xuất giảm phát thải trong trồng trọt giai đoạn 2025–2035, tầm nhìn đến 2050”. - (Ảnh: nongnghiepmoitruong) |
Trình bày dự thảo Kế hoạch hành động thực hiện Đề án, bà Nguyễn Thị Thu Hương – Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật – cho biết kế hoạch xác định rõ nội dung, thời hạn, tiến độ và trách nhiệm của từng đơn vị, bảo đảm triển khai đồng bộ, thống nhất, kịp thời. Việc thực hiện Đề án không chỉ nhằm giảm phát thải mà còn nâng cao năng lực quản lý, điều hành, tăng cường kết nối giữa các đơn vị của Bộ với địa phương, đối tác quốc tế và cơ quan liên quan.
Cùng với lợi ích môi trường, giá trị kinh tế của các mô hình giảm phát thải được nhìn nhận rõ ràng. Việc áp dụng kỹ thuật tiết kiệm nước, phân bón, năng lượng giúp giảm chi phí đầu vào 5–15%, cải thiện độ phì đất, hạn chế ô nhiễm do đốt phụ phẩm. Khi sản phẩm được chứng nhận “phát thải thấp” hoặc có tín chỉ carbon, giá trị xuất khẩu tăng thêm 10–25% so với sản phẩm thông thường, tạo lợi thế cạnh tranh cho nông sản Việt Nam trên các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Bắc Mỹ – nơi yêu cầu cao về tiêu chuẩn môi trường và truy xuất nguồn gốc carbon.
Đề án cũng chú trọng xây dựng năng lực và hạ tầng quản lý phát thải. Dự kiến có ít nhất 3.000 cán bộ kỹ thuật, khuyến nông, nông dân và doanh nghiệp được đào tạo về công cụ đo lường, báo cáo, thẩm định phát thải khí nhà kính (MRV). Hệ thống cơ sở dữ liệu phát thải quốc gia trong trồng trọt sẽ được hình thành, kết nối với hệ thống đăng ký quốc gia, bảo đảm tính minh bạch, độ tin cậy trong chứng nhận tín chỉ carbon. Đây là nền tảng để Việt Nam từng bước xây dựng thị trường carbon trong nông nghiệp, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
Theo Thứ trưởng Hoàng Trung, phát triển tín chỉ carbon không chỉ là công cụ kinh tế mà còn là động lực đổi mới tư duy sản xuất. Khi nông dân và doanh nghiệp được hưởng lợi trực tiếp từ việc giảm phát thải, họ sẽ chủ động áp dụng quy trình canh tác bền vững. Nhà nước đóng vai trò định hướng, tạo hành lang pháp lý, trong khi doanh nghiệp và nông dân là chủ thể thực thi, cùng các tổ chức quốc tế đồng hành hỗ trợ kỹ thuật, tài chính và công nghệ.
 |
| PGS.TS Lê Quốc Doanh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam. - (Ảnh: nongnghiepmoitruong) |
PGS.TS Lê Quốc Doanh – nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam – nhận định, Đề án trồng trọt giảm phát thải và Đề án nâng cao sức khỏe đất ban hành tháng 10/2024 chính là “xương sống” của ngành trồng trọt giai đoạn mới. Chỉ trong chưa đầy một tháng sau khi ban hành Đề án, dự thảo kế hoạch hành động đã hoàn thiện – minh chứng cho quyết tâm lớn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong triển khai định hướng nông nghiệp xanh, bền vững, phát thải thấp.
Thực tế, nhiều địa phương đã sớm tiếp cận xu hướng này. Tại Hà Nội, các vùng lúa áp dụng phương pháp canh tác SRI giúp giảm lượng giống, nước tưới, phân bón nhưng vẫn tăng năng suất. Ở Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long, mô hình cà phê và lúa giảm phát thải cho kết quả khả quan, tạo tiền đề hình thành quỹ tín chỉ carbon cấp vùng. Những kinh nghiệm đó cho thấy, nếu có cơ chế khuyến khích phù hợp, tín chỉ carbon hoàn toàn có thể trở thành “sản phẩm xuất khẩu mới” của nông nghiệp Việt Nam.
Đề án sản xuất giảm phát thải trong trồng trọt được đánh giá là bước đi chiến lược, phù hợp với xu thế nông nghiệp xanh toàn cầu. Khi tín chỉ carbon được khai sinh từ ruộng đồng, nông sản Việt không chỉ mang giá trị vật chất mà còn đại diện cho hình ảnh một quốc gia trách nhiệm với môi trường và khí hậu. Đó là con đường để nông nghiệp Việt Nam khẳng định vị thế mới – bền vững hơn, xanh hơn và tự tin chinh phục thị trường quốc tế bằng chính “giá trị xanh” của mình.
