Giữa không gian văn hóa của đồng bào Cơ Tu (Thừa Thiên Huế) tại Làng Văn hoá – Du lịch các dân tộc Việt Nam, du khách dễ dàng bắt gặp hình ảnh những đôi tay khéo léo đang cặm cụi đan lát, móc lưới. Từng đường đan, từng sợi mây, sợi tre hòa quyện với nhịp sống núi rừng, làm nên những sản phẩm giản dị mà thấm đẫm hồn văn hóa Trường Sơn.
 |
| Nghề đan lát và móc lưới không chỉ là sinh kế, mà còn là linh hồn văn hóa được gìn giữ qua bao thế hệ. |
Đối với người Cơ Tu, đan lát và móc lưới không chỉ là phương tiện mưu sinh mà còn là một phần không thể tách rời trong đời sống văn hóa. Qua bao thế hệ, giữa núi non hùng vĩ, họ vẫn miệt mài tạo nên những vật dụng quen thuộc: chiếc gùi, rổ, rá, mâm tre hay tấm lưới bắt cá. Mỗi sản phẩm là kết tinh của sự khéo léo, kiên nhẫn và tình yêu lao động – phản ánh mối gắn bó sâu sắc giữa con người và thiên nhiên.
Để tạo ra một sản phẩm hoàn chỉnh, người thợ phải trải qua nhiều bước công phu: chọn tre, chẻ nan, tước mảnh, vót tròn rồi đan xen từng sợi thật đều tay. Tre dùng để đan phải già, thẳng, chắc và được xử lý kỹ để đảm bảo độ bền. Khi khung sản phẩm đã định hình, người thợ tiếp tục nẹp, buộc, hoàn thiện từng chi tiết nhỏ nhằm tăng tính thẩm mỹ và độ chắc chắn. Những đường đan uyển chuyển, nhịp nhàng như hòa cùng tiếng gió rừng, tạo nên cảm giác gần gũi, bình yên.
Trong đời sống người Cơ Tu, nghề đan lát có sự phân công rõ ràng. Đàn ông đảm nhận việc làm những vật dụng lớn, đòi hỏi sức và kỹ thuật cao như gùi, mâm, rổ, rá. Phụ nữ lại đảm nhận phần việc tinh tế hơn – móc lưới. Những tấm lưới do họ làm ra không chỉ bền chắc mà còn mang nét đẹp mềm mại, thể hiện đôi bàn tay khéo léo và vai trò quan trọng của người phụ nữ trong gia đình.
 |
| Nhiều sản phẩm đan lát, móc lưới của đồng bào Cơ Tu ngày nay đã vượt khỏi khuôn khổ bản làng, trở thành mặt hàng được du khách yêu thích. |
Dù cuộc sống hiện đại ngày càng thay đổi, nghề đan lát và móc lưới vẫn được người Cơ Tu trân trọng gìn giữ. Những nghệ nhân cao tuổi trở thành “người giữ lửa”, kiên nhẫn truyền dạy kỹ thuật cho lớp trẻ, kể cho họ nghe những câu chuyện về núi rừng, về văn hóa, về tinh thần đoàn kết của dân tộc mình. Nhờ đó, những giá trị truyền thống ấy vẫn tiếp tục được gìn giữ và phát triển.
Ngày nay, nhiều sản phẩm thủ công của người Cơ Tu đã vượt ra ngoài bản làng, trở thành món quà lưu niệm độc đáo được du khách yêu thích. Những chiếc giỏ, gùi, mâm tre, túi xách từ tre, nứa, mây tự nhiên được trưng bày và bày bán tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam, mang đến cho du khách cơ hội tìm hiểu và cảm nhận tinh thần lao động sáng tạo của người miền sơn cước.
Đến với không gian văn hóa của người Cơ Tu, du khách không chỉ được ngắm nhìn những sản phẩm hoàn thiện mà còn có thể tận mắt chứng kiến toàn bộ quá trình chế tác – từ thanh tre mộc mạc đến món đồ tinh xảo. Tiếng dao chẻ nan, tiếng cười nói rộn ràng trong gian nhà sàn khiến không gian nơi đây như một bức tranh sống động về cuộc sống lao động của đồng bào miền núi.
Giữa thời đại công nghiệp hóa, khi đồ nhựa và kim loại tràn ngập thị trường, nghề đan lát và móc lưới của người Cơ Tu vẫn giữ được chỗ đứng riêng – mộc mạc mà bền bỉ, giản dị mà thấm đẫm bản sắc. Mỗi sản phẩm không chỉ mang giá trị sử dụng, mà còn là biểu tượng của văn hóa, trí tuệ và tâm hồn người thợ.
Những sợi tre đan xen không chỉ tạo nên vật dụng hữu ích, mà còn tượng trưng cho sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa con người và thiên nhiên, giữa thế hệ hôm nay với cội nguồn dân tộc. Trong tiếng đan lát lách cách và nụ cười ấm áp của người Cơ Tu, ta thấy một lời khẳng định giản dị mà mạnh mẽ: giá trị truyền thống, dù mộc mạc đến đâu, vẫn có thể trường tồn cùng năm tháng.
