Thời gian 25/11/2024 11:20 SA (GMT +7)

Quảng cáo

Quảng cáo

No image

Nấm bồ hóng và nấm mảng phấn hại lan

                                                   Nguyễn Ngọc Hà

 

1. NẤM BỒ HÓNG - Nấm Capnodium sp.

 

Nấm bồ hóng lại chia làm 2 loại, nhưng tôi thấy rằng đối với lan hầu như chỉ bị loại nấm có tên là Capnodium sp. gây ra.

 

Ở mặt trên và mặt dưới của lá, trên vỏ giả hành, bẹ lá, kẽ lá... bị phủ đều một lớp bồ hóng (như muội than) màu đen, không tạo thành từng đốm riêng biệt (đây là sự khác biệt với loại nấm bồ hóng thứ 2 - là những đốm tròn màu đen riêng biệt và từ từ lan rộng do nấm Meliola commixta gây ra, chủ yếu tại giàn lan quá ẩm và bón thiếu lân).

 

Khi lấy tay, giẻ lau hoặc dùng nước để rửa thì lớp bồ hóng này sẽ hết, trả lại cho chỗ vừa lau màu xanh tự nhiên vốn có của nó (thực ra nó xanh nhạt hơn một chút).

 

Loài nấm này sống hoại sinh trên lớp dịch mật do các loài rầy rệp, nhện đỏ... tiết ra (trong chất bài tiết của chúng). Chúng không tấn công vào mô của cây nên không ảnh hưởng trực tiếp cho cây. Tuy nhiên, do chúng phát triển dầy đặc phủ kín các bộ phận xanh của cây nên sẽ ảnh hưởng đến quá trình quang hợp, từ đó sẽ ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển bình thường của cây, khiến cho cây còi cọc, yếu sức, ra hoa kết trái ít, dẫn đến làm giảm năng suất của vườn lan; tức là chúng gián tiếp gây hại,nhìn rất mất thẩm mỹ, sẽ làm giảm hẳn giá trị giò lan.

Như vậy, muốn hạn chế bệnh, bạn chỉ cần phòng trừ các loại rầy rệp, nhện đỏ và bọ trĩ trên lan bằng một số loại thuốc như Fendona, Ortus, SK Enspray 99, Movento, Yamida, Supracide, Suprathion, Bian, Bi- 58, Sumi-alpha, Applaud, Applaud-Mipc, DC-Tron Plus... thì sẽ không có chất dinh dưỡng nuôi nấm sinh trưởng.

Tôi thường dùng Movento + Pesieu luân phiên với SK Enspray 99 + Yamida để phòng các loại côn trùng 1 tháng 1 lần.

Nếu lan đã bị nấm bồ hóng, bạn nên đan xen phun thuốc côn trùng và thuốc nấm: Score + Daconil (3 lần, 5 ngày 1 lần ướt đẫm chỗ có bồ hóng).

Cũng có thể dùng máy bơm nước có áp suất mạnh một chút, tia nước xịt vào chỗ có rầy rệp, nhện và lớp bồ hóng bu bám cũng sẽ có tác dụng tiêu diệt và rửa trôi bớt rầy, rệp và lớp bồ hóng trên cây. Để hạn chế nấm bồ hóng có thể sử dụng thêm thuốc. Tuy nhiên cách này áp dụng cho lan thì không hay lắm, áp dụng cho cây công nghiệp và cây ăn trái thì tốt hơn.

Cách đơn giản nhất, hiệu quả nhất và thân thiện môi trường nhưng lại mất nhiều thời gian nhất chính là: Pha 2-5ml nước rửa chén với 1 lít nước lã, sau đó phun ướt đều 2 mặt lá, ướt đều chỗ bị nấm bám vào, rồi chờ 1 lát cho nấm ngấm nước rửa chén, ta sẽ phun nước rửa bớt đi nếu vườn quá nhiều lan và nấm bám ít. Còn nếu chỉ 1 vài chục giò bị nấm, thì tốt nhất là dùng khăn mềm nhúng ướt và ngồi lau từng chiếc lá, từng cọng giả hành.

Bạn có thể thay nước rửa chén bằng dung dịch vệ sinh phụ nữ Dạ Hương, sữa tắm em bé, nước tẩy rửa đa công dụng của Amway hoặc Forever...

Tôi vẫn hay làm vậy khi lan bị 1 đợt nhện đỏ, bọ trĩ tấn công và khí hậu khô. Phải kiên nhẫn lau từng chiếc lá, tuy nhiên cũng không lâu lắm đâu, 1 ngày lau được cả trăm giò là bình thường.

2. NẤM MẢNG TRẮNG (NẤM MẢNG PHẤN) - Hypocrea pulvinata

Trước đây, giới nấm (Fungi) được xếp chung là thực vật, tuy nhiên hiện nay, giới nấm được tách riêng và trở thành 1 trong 5 giới của thế giới sinh vật (giới khởi sinh, giới nguyên sinh, thực vật, nấm, động vật). Tóm lại là với khoảng 1,5 triệu loài nấm, chúng vừa giống động vật lại vừa giống thực vật và khoa học cũng mới mô tả được khoảng 69.000 loài.

Theo CÁC NHÀ NẤM HỌC thì họ lại chia ra làm nhiều kiểu, và nấm mảng trắng (mảng phấn) này nằm trong kiểu NẤM LỚN.

Theo kinh nghiệm cá nhân tôi thì nấm ký sinh này nhanh làm mục giá thể, làm mất thẩm mỹ giò lan, và khi nó bao phủ rễ cũng không làm chết rễ, tuy nhiên khi nó bong ra thì kéo theo rễ cũng bong ra luôn.

Nó phát triển mạnh khi độ ẩm không khí quá cao, mưa dầm, ánh sáng yếu, giàn lan không thông thoáng gió và đặc biệt là không xử lý giá thể kỹ trước khi ghép lan.

Nói thật là nếu bạn lười biếng thì kệ nó cũng không sao. Còn nếu nó phát triển quá dày, bạn có thể dùng móng tay để bóc từng mảng ra.

Có nhiều cách để xử lý loại nấm này, ví dụ các loại thuốc gốc đồng như Coc85, Đồng Clorua, CopperZinc, Boocđô.... Tuy nhiên là theo tài liệu tôi đọc thì hạn chế dùng đồng vì đồng quá mạnh sẽ ảnh hưởng không tốt lắm tới rễ và hoa của lan (tùy giống lan).

Cách khác là pha thuốc diệt nấm và vi khuẩn rồi phun mạnh lên mảng nấm, ướt đều mảng nấm, sau đó cắt nước, tránh mưa khoảng 2 ngày thì từ từ mảng nấm cũng khô lại và từ từ bong ra. Ví dụ pha Starner + Ridomilgold.

Cách tôi thường dùng nhất là pha Physan 20 với liều cao hơn 3-5 lần ghi trên bao bì (thường là 4ml thuốc với 1 lít nước) rồi ngâm chìm chỗ bị nấm vào 5-10 phút. Hoặc là phun đi phun lại thật đều và đẫm lên chỗ có nấm (phun qua 1 lượt, 10 phút sau phun lại, 10 phút sau phun lượt nữa). Dĩ nhiên là cắt nước và che mưa ít nhất 2 ngày.

Một sản phẩm đi đầu trong việc diệt nấm mảng phấn là dung dịch vệ sinh chuồng trại Benkona hoặc Benkocid. Pha liều 2cc 1 lít, phun đẫm giá thể 5 lần liên tục, 3 ngày 1 lần.

Có 1 cách khác cũng rất hiệu quả là chế phẩn sinh học HÙNG NGUYỄN ĐÀ LẠT. Tôi thực nghiệm rồi mới dám chia sẻ với các bạn.

Nếu với nấm mảng phấn ít thì ta pha 1ml với 1 lít, xịt đi xịt lại là vài ngày sau sẽ ổn. Tuy nhiên mảng trắng nhiều và dày thì bạn phải pha liều đậm đặc gấp 5-10 lần như bao bì cho thì mới hiệu quả. Thậm chí là bạn nên ngâm luôn cả giò lan vào chậu dung dịch chế phẩm. Bật mí nhỏ 1 chút về cơ chế của chế phẩm tiêu diệt nấm đó là làm mất cân bằng môi trường trong và ngoài tế bào làm nấm chết đi. Vậy bạn hãy suy nghĩ về số lượng tế bào càng nhiều thì càng cần nhiều chế phẩm, và phải ngấm vào nhiều thì mới hiệu quả cao.

Nói chung thì xử lý giá thể tốt và giàn thông thoáng thì nấm tự hết.

Theo kinh nghiệm cá nhân tôi, một số loại gỗ rất dễ phát sinh Nấm Mảng Phấn là Vú Sữa, Dẻ, Hồng Xiêm, Muồng... Còn dớn và vỏ thông thì không bao giờ bị nấm này.

Bạn phải lưu ý là:

- Thử thuốc trên 1 giò rồi hãy làm đại trà, đây là nguyên tắc sống còn vì không phải lan gì cũng chịu được thuốc nồng độ cao.

- Tùy mức độ nặng nhẹ, nhiều ít của nấm mà pha thuốc nồng độ thấp hay cực cao.

- Tôi luôn khuyến khích nên dùng tay nhẹ nhàng bóc nấm thì vẫn là thân thiện môi trường nhất (có đôi lúc tôi có vài chục giò bị nấm, ngồi bóc 1 tí là xong ngay).

- Nếu bạn không làm vệ sinh triệt để toàn vườn, thì dăm bữa nửa tháng sau nấm lại mọc đầy, điều này là tất nhiên.

Có lẽ, những kinh nghiệm khô khan này chỉ khi nào bạn mắc phải vấn đề tương tự nó mới thực sự hữu ích. Tôi mong rằng bạn sẽ lưu trữ tờ báo này phòng có khi dùng đến!

Hình ảnh minh hoạ:

Theo Tạp chí VNHS

 

Tin tức khác

 
Thông báo
Đóng