Truyền thống cây kiểng bonsai theo phong cách, dáng thế của người Nhật hình thành từ xa xưa dẫn tới sự phát triển thành những phong cách, dáng thế được gọi là sự tạo hình hoặc uốn nắn các cây trồng. Những phong cách, dáng thế cây này dựa trên những dáng cây mọc và tăng trưởng tự nhiên ngoài thiên nhiên.

Bất cứ ai muốn uốn nắn, tạo dáng một cây kiểng bonsai đều sẽ nhận ra điều này thật hữu ích để chấp nhận những phong cách, dáng thế Nhật Bản như là một điểm bắt đầu trong việc trồng cây kiểng bonsai. Tuy nhiên, nên nhớ rằng những phong cách, dáng thế này chỉ phục vụ như một bảng hướng dẫn. Mỗi một cây trồng đều có những nét đặc trưng riêng biệt của cây. Chính tính cách cá nhân này là một dấu hiệu tiêu chuẩn của một cây kiểng bonsai ấn tượng.

Dáng thế cây “tán chổi xòe”

Trong phong cách, dáng thế này, thân cây không giống một trục thân cây chính mọc thẳng, xuyên suốt từ mặt đất trồng tới đỉnh ngọn cây. Ngược lại từ một điểm ở thân cây chính mọc ra nhiều cành nhánh nhỏ với độ dày đường kính cân đối, không hơn không kém nhau. Những cành nhánh này tỏa ra các hướng thành hình đầu ngọn cây có hình vòng tròn cô đọng, hoặc hình bầu dục, hoặc có hình giống như một tán ô. Phần thân chính của cây mọc thẳng đứng, thể hiện dáng vẻ thống nhất mọi hướng cây đều tròn trịa. Dáng thế cây này không có mặt trước hoặc mặt sau của cây.

Dáng thế "tán chổi xòe"

Dáng thế cây thẳng đứng

Phong cách, dáng thế này quy ước một nhóm các hình thể, dáng thế, trong đó phần thân chính của cây giống như một trục chính mọc xuyên suốt, thẳng đứng từ dưới gốc cây cho tới đỉnh ngọn cây. Phong cách, dáng thế cây này có sự phân bố khác biệt giữa mặt trước và mặt sau cây. Quan sát từ mặt trước các cành nhánh cây mọc ra xen kẽ, luân phiên ở hai cạnh hông bên trái và bên phải thân câ. Những cành nhánh này thường nằm ở tầm ngay và hơi trĩu xuống. Cành nhánh dưới thấp cũng được uốn trĩu xuống, phát triển càng dài ra xa càng tốt, là cành có đường kính lớn nhất. Những cành càng cao phía trên đầu ngọn cây càng mỏng nhỏ hơn. Tùy theo hình thể thân chính của cây, sự phân bố khác biệt được tạo ra giữa phong cách, dáng thế cây thẳng đứng, trong đó thân chính của cây trồng vươn thẳng đứng. Phong cách, dáng thế “thẳng đứng bất thường”, trong đó thân chính có thể có các gút thắt nổi cộm hoặc xoắn vặn, có cảm giác thân cây đang chuyển động.

Dáng thế thẳng đứng

Dáng thế cây mọc xiên

Trong phong cách, dáng thế này, thân chính của cây thể hiện một độ xiên dốc trên một cạnh hông của cây. Những nét đáng lưu ý khác, cây kiểng bonsai theo dáng thế này tương đồng với hình thể của phong cách, dáng thế cây mọc thẳng đứng. Những cành, nhánh cây đều nằm ngang hoặc hơi ủ rũ và nổi bật lên từ thân chính của cây, bố trí xen kẽ, luân phiên trên cạnh hông bên trái và bên phải thân chính của cây.

Phong cách, dáng thế cây mọc xiên

Dáng thế cây thân đôi

Trong phong cách, dáng thế này, hai thân cây cùng lớn lên từ một bộ rễ của một gốc cây. Một trong những thân cây chính sẽ lớn và cứng cáp hơn, thân cây còn lại nhỏ hơn, thanh tú và tinh tế hơn. Những cành nhánh của cây nổi bật theo tầm ngang từ hai thân cành chính tạo thành một đỉnh ngọn cây chung.

Phong cách, dáng thế cây mọc hai thân đôi

Dáng thế cây nhiều thân chính đa dạng

Phong cách, dáng thế cây này tuân theo nguyên tắc của phong cách, dáng thế cây thân đôi. Nhưng dáng thế cây này thường có nhiều thân chính đa dạng hơn (thông thường số cây là số lẻ) mọc lên từ một bộ rễ cây đơn nhất. Ở mỗi thân cây chính trong cụm có thể thay đổi đường kính, độ dày thân cây và chiều cao. Miễn là, các thân cây chính càng nhỏ các cành, nhánh của cây càng nhỏ, các thân cây chính càng lớn các cành, nhánh của cây càng lớn. Các cành, nhánh của tất cả các thân cây chính trong cụm cây này tạo nên đỉnh ngọn cây và một tán lá chung.

Phong cách, dáng thế cây nhiều thân chính đa dạng

Dáng thế cây từ những cành mọc thẳng trên một thân cây nằm đổ ngang

Phong cách, dáng thế cây này được tạo nên từ những cành cây mọc trên một cạnh hông của một thân cây chính. Những cành, nhánh này mọc lên và nổi bật trên thân cây chính nằm ngang, vùi dưới lớp đất trồng và những cành này được uốn nắn thành những cây riêng biệt tương đồng nhau, nhưng có sự phân bố riêng ra các đỉnh ngọn cây.

Phong cách, dáng thế cây từ những cành mọc thẳng trên một thân chính nằm đổ ngang

Dáng thế cây mọc thành cụm nhóm, tạo tiểu cảnh khu rừng

Phong cách, dáng thế cây này có một số cây đơn, là những thể riêng biệt, số cây trồng thường là số lẻ. Được trồng chung với nhau trong một chậu hoặc một khay trồng, tạo tiểu cảnh một khu rừng. Phong cách, dáng thế này có thể thay đổi nhiều cách khác nhau, tương đối đa dạng. Tùy thuộc theo cách làm thế nào để những cây trồng này được sắp xếp và bố trí các thân cây chính và được tạo hình, tạo dáng thế từng cây trong cụm.

Phong cách, dáng thể cây mọc thành cụm nhóm hoặc tạo tiểu cảnh khu rừng 

Dáng thế cây mọc rũ, hoặc còn gọi là thác đổ

Hướng mọc và tăng trưởng của cây thường theo phong cách, dáng thế này thường dốc hoặc rũ xuống. Phong cách, dáng thế cây này lấy cảm hứng từ các cây mọc và lớn lên trên các bờ đá, mõm núi đá dựng đứng, cheo leo, trong các rãnh nứt của khe núi. Ngoài ra, còn có một phong cách, dáng thế cây bán thác đỏ. Đỉnh ngọn của thân cây chính theo phong cách, dáng thế này được định vị khoảng giữa bờ rìa thành chậu và phần đáy dưới chậu. Đồng thời nó cũng hoàn toàn theo phong cách, dáng thế cây thác đổ, đầu ngọn cây vượt quá phần đáy dưới chậu trồng. Những cây trồng theo phong cách, dáng thế cây thác đổ thường mọc và tăng trưởng trong một chậu trồng có thành chậu cao và sâu đáy, nhằm tạo nên ấn tượng có sự thăng bằng, vững chắc của cây.

Phong cách dáng thế cây "mọc rũ" hoặc còn gọi là "thác đổ"

Dáng thế cây “Văn nhân”

Phong cách, dáng thế cây này được đặc trưng hóa là cây có một thân chính mọc nghiêng về một hướng, mảnh khảnh, cao thuôn thon thả, đó cũng là đường nét chính của hình thể thiết kế cây trồng theo phong cách, dáng thế này. Hình thể của thân cây chính thường gợi sự liên tưởng đến những gì được mô tả trong những bức họa, hình vẽ bằng bút lông và mực tàu. Những cành nhánh của cây thường hạn chế giới hạn một phần ba phía trên thân cây chính và hạn chế về số cành cây.

Phong cách, dáng thế cây "văn nhân"

Nguồn: Cây kiểng bonsai trong nhà